Internationale Slow Art Day impuls voor intensievere beleving van beeldende kunst ?
Hoe lang kijkt u naar een kunstwerk als u een galerie of museum bezoekt? Uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen niet meer dan een magere 9 tot 17 seconden (!) de tijd nemen om een kunstwerk in zich op te nemen. Lage ‘kijkcijfers’ voor kunst dus. Ik keek daar echt van op! Mis je dan niet heel veel van zo’n kunstwerk? In de praktijk blijkt dat langer (en geconcentreerder) kijken inderdaad een bevredigender beleving van kunst oplevert.
Om dat uit te zoeken, heeft de redactie van het (inmiddels opgeheven) tijdschrift Kunstbeeld onlangs de Slow Art Challenge gelanceerd. Doel: minimaal een uur onafgebroken naar een kunstwerk kijken. En je daarbij óók niet laten afleiden door andere interessante dingen, als sms’jes en WhatsApp’jes. Uit, die smartphone!
Redactie kiest uitdagende kunstwerken
Een hartstikke leuk experiment, dat vooruit loopt op de internationale Slow Art Day (zie het kader onder deze tekst). Redacteuren beten het spits af en doen verslag in het maartnummer van het blad. Ze namen uitdagende kunstwerken onder de loep, als het indringende ‘Who’s afraid of red, yellow and blue III’ van Barnett Newman en ‘Victory boogie woogie’ van Piet Mondriaan. Het is aardig om te lezen hoe ze het experiment ervaren.
Conclusie: tijd voegt waarde toe
De conclusie: langer kijken levert inderdaad een indringender beleving van beeldende kunst op. En dat is op zich natuurlijk niet verbazend. Wie zich wel eens heeft bezig gehouden met nuttige technieken als meditatie of mindfulness weet er alles van. Gedreven door de waan van de dag en zijn smartphone jakkert De Moderne Mens door het leven en dat is eigenlijk doodzonde.
Slow Art Challenge voor iedereen
Na de redactie is nu de ‘gewone’ galerie- of museumbezoeker aan zet. Iedereen kan aan het experiment deelnemen en zijn/haar Slow Art Challenge-bevindingen in de vorm van tekst en beeld delen via een speciale Facebookpagina. Er staan al aardig wat leuke reacties op, waaronder enkele cartoons.
Return on investment bij kunst
De leukste cartoon vind ik die van Gummbah. Een verkoper van een abstract ogend schilderij zegt tegen een ouder stel: ‘Als u er elke dag een uurtje naar kijkt, heeft u de kosten er binnen veertien jaar uit…’ Kijk, dat is pas een return on investment. Geweldig!
Renske
International Slow Art Day
Ruim 150 kunstinstellingen over de hele wereld organiseren op 11 april de Slow Art Day. In Nederland kunt u terecht bij het Cobra Museum (Amstelveen).
Het museum heeft stoelen neergezet voor 9 zorgvuldig geselecteerde kunstwerken van o.a. Appel, Tajiri en Armando. Daar kun je zo lang naar zo’n kunstwerk kijken als je wilt.
Bezoekers van het Cobra Museum kunnen o.a. langdurig genieten van het schilderij Wide Country van Eugène Brands.
Begeleid langzaam kijken
Maar je kunt ook meedoen aan een oefening ‘langzaam kijken’ onder begeleiding van deskundigen. Die zijn getraind in Visible Thinking, ook bekend als de See, Think, Wonder-strategie. Het is een methode van Ron Ritchhart en David Perkins (VS, Making Thinking Visible).
‘Puzzelstrategieën’ aangereikt
In 30 à 45 minuten krijgen de bezoekers strategieën aangereikt om de juiste vragen te formuleren en echt met kunst te gaan puzzelen. Zoals: wat zie je, wat denk je en wat vraag je jezelf af?
Happening te volgen op sociale media
Ik ben benieuwd wat de museumbezoekers hiervan vinden. Ik zal het volgen op de sociale media (via de hashtag #SlowArtDay).
De achtergrond van de Slow Art Day
De Slow Art Day is in 2009 bedacht door een groepje vrienden onder leiding van de Amerikaanse internetpionier Phil Terry. Die wilde in 2008 wat onthaasten en ging een uur lang in een museum naar een kunstwerk zitten kijken. Dat beviel hem goed.
Wegens succes herhaald
Zo goed dat hij de oefening in 2009 herhaalde met vrienden. Die waren zo verrast door wat ze zagen en hoe ze achteraf over de belevenis konden praten, dat ze de ‘Slow Art Day’ opzetten.
Mijn eigen Slow Art-experiment
Bij Sternenlager van Kiefer heb ik – tot verbazing van de suppoosten – zo’n 40 minuten gezeten.
In 2010 heb ik een Slow Art-experiment uitgevoerd. Eerst in museum Küppersmühle in Duisburg. Daarna in het Cobra Museum (Amstelveen) en later nog eens in de Hermitage (Amsterdam) bij een doek van Malevich.
Maar die laatste poging viel helaas voor een deel in het water door de enorme drukte in het museum. Onze eigen schuld: we waren er aan het begin van de middag en het was een bijzonder populaire tentoonstelling (‘Van Matisse tot Malevich: pioniers van de moderne kunst uit de Hermitage’).
Stilstaan bij Anselm Kiefer…
Bij Museum Küppersmühle hadden we geluk. We waren er op een zondagmorgen en het was er doodstil. Ik heb dan ook vrijwel ongestoord lang bij diverse kunstwerken kunnen staan en zitten. Het langst stond ik stil bij Anselm Kiefers werken, vooral bij zijn schilderij Sternenlager.
…was overrompelende ervaring
Ik ben al lang fan van Kiefer, maar ik had zijn doeken nog nooit in het echt mogen bewonderen. Tot verbazing van de suppoost van dienst heb ik 40 minuten voor Sternenlager gezeten en dat was een overrompelende ervaring. En niet alleen door de grootte van het doek (465 x 940 cm!).
Idee, ontwerp en uitvoering indrukwekkend
Ik was onder de indruk van de gedachte achter het werk, het ontwerp en de uitvoering Want Kiefer heeft voor dit doek gewerkt met een uitgekiende mix van acrylverf, schellak (een natuurlijke was), oplosmiddel, zand en aarde. Dat moet een enorm karwei zijn geweest.
Karel Appels schilderij ‘Vrouwen, kinderen, dieren’ ontroerde me enorm. Tijdens mijn eigen Slow Art-experiment heb ik er ruim een half uur naar gekeken.
Werk van Appel: ontroering
In het Cobra Museum heb ik zeker een half uur gekeken naar ‘Vrouwen, kinderen, dieren’ van Karel Appel uit 1951 (olieverf op doek, 170 x 280 cm). Het was het eerste schilderij dat ik tegenkwam in het museum en het gaf me een schok. Ik werd overvallen door een diepe ontroering. Zozeer zelfs dat de tranen in mijn ogen sprongen.
Geraakt door vrijheid en expressie
Waarom? Ik denk dat ik vooral werd geraakt door Appels grote creatieve vrijheid en zijn enorme expressieve mogelijkheden. Het lijkt me zó heerlijk om zo te kunnen werken… Sinds deze ervaring ben ik dus ook een fan van Appel. En heb ik vaker lang naar kunstwerken gekeken. Een aanrader!
Vragen, gedachten, emoties
Ten eerste ga je steeds meer zien aan zo’n werkstuk. Vormdetails die je anders over het hoofd zou hebben gezien, kleurnuances etc. Dat versterkt de beleving van het werk. Het roept ook allerlei vragen, gedachten en emoties bij je op.
Meer stoelen en banken!
Ik vond dat heel interessante ervaringen. Sindsdien blijf ik tijdens elke expositie bij minstens één kunstwerk aanzienlijk langer staan of zitten. Hopelijk gaan steeds meer mensen dat doen, zodat musea wat meer stoelen en banken gaan neerzetten…