De crisis heeft er bij gepensioneerden veel harder ingehakt dan bij werkenden. Tussen 2009 en 2013 nam de koopkracht van werkenden met 1,1% af, terwijl gepensioneerden maar liefst 6,2% inleverden. Dat blijkt uit een onderzoek in opdracht van de belangenorganisatie voor ouderen ANBO. En blijkens onderzoek van Multiscope moet 40% van de senioren toch al veel soberder gaan leven als ze met pensioen gaan. Tijd voor een politieke koerswijziging, menen de belangenorganisaties ANBO en Unie KBO. En gelijk hebben ze.
Het ANBO-onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksinstituut ITS van de Radboud Universiteit Nijmegen en SEO (gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam). Uit het onderzoek blijkt overigens dat dé gepensioneerde niet bestaat. Er zijn grote verschillen tussen de diverse inkomensgroepen.
Minste pijn bij laagste inkomens
De minste pijn zit bij de laagste inkomens (- 1,9%), omdat de AOW in de onderzochte periode wel is geïndexeerd. Maar deze groep is extra kwetsbaar voor hogere zorglasten. Het grotendeels wegvallen van vergoedingen voor onvermijdbaar zorggebruik treft in 2014 en 2015 vooral de laagste inkomensgroepen onder de ouderen.
De zorgkosten treffen vooral de laagste inkomensgroepen onder de ouderen.
Middeninkomens zwaar de klos
De middeninkomens zijn in het hardst geraakt in hun besteedbaar inkomen. Dat daalde van -4,7% tot zelfs -12,8% bij inkomens boven de 50 mille. Een belangrijke oorzaak is het niet indexeren door pensioenfondsen. Dat tikt bij deze groepen harder door.
‘Den Haag gebruikt verkeerde cijfers’
De problemen zijn mede ontstaan doordat Den Haag met cijfers werkt die volgens de ANBO geen eerlijk beeld van de werkelijkheid geven. “Bij het onderzoek is uitgegaan van de gangbare koopkrachtdefinities van CPB en CBS. Maar het kabinet benadrukt bij de discussie over koopkrachtplaatjes alleen de mediaan”, zegt directeur-bestuurder Liane den Haan van de ANBO.
Even gezellig wat gebruiken buiten de deur? Voor heel wat gepensioneerden is dat te duur geworden.
Gepensioneerden met middeninkomens ontzien
Haar organisatie stelt dat je meerdere maten moet hanteren om een eerlijk beeld te schetsen. Daarom zijn diverse meetmethoden in het onderzoek tot één geheel verweven. De ANBO hoopt dat de politiek zich bij het nemen van maatregelen baseert op reële cijfers. En rekening houdt met de verzwakte koopkracht van gepensioneerden, vooral die van de mensen met middeninkomens.
Nieuwe maatregelen treffen gepensioneerden harder
Dat klemt temeer daar er opnieuw maatregelen op stapel staan die de gepensioneerden harder treffen. Ten eerste de maatregelen die voor volgend jaar zijn aangekondigd, zoals de verlaging van de ouderenkorting en het afschaffen van de ouderentoeslag.
Ook de kapper wordt duurder door de dreigende BTW-verhoging. Geen goed nieuws voor gepensioneerden die (vooral) van de AOW moeten rondkomen.
Nieuwe belastingplan pakt nadelig uit
Ten tweede heeft het nieuwe belastingplan voor deze groep nadelige consequenties. Werkenden gaan erop vooruit in de belastingherziening. Ouderen juist niet. Ze lopen belastingvoordelen voor werkenden mis, terwijl ze andere fiscale ingrepen juist harder voelen.
Stijging BTW maakt leven stuk duurder
“Bij een stijging van de btw worden kapper, schoonmaakster en openbaar vervoer een stuk duurder, terwijl veel lastenverlichting – door onder meer hogere arbeidskorting – aan hen voorbij gaat”, licht directeur Manon Vanderkaa van de belangenorganisatie Unie KBO toe. Volgens het CBS treft de BTW-verhoging 6,4% van alle consumentenaankopen.
Zelfs levensmiddelen worden duurder door de BTW-verhoging.
Unie KBO reikt vijf oplossingen aan
De Unie KBO heeft de politieke partijen daarom vijf oplossingen aan de hand gedaan om de positie van gepensioneerden te verbeteren:
- compenseer óók ouderen en niet-werkenden voor de btw-stijging
- maak een groter deel van het spaargeld heffingsvrij voor mensen met een laag inkomen
- draai afschaffing van de ouderentoeslag en versobering van de ouderenkorting terug
- compenseer ouderen met hoge zorgkosten. Bijvoorbeeld via een hogere zorgtoeslag
- geef gemeenten géén extra ruimte voor het heffen van lokale belasting, zeker niet wanneer deze belastingen niet geoormerkt worden
Wat doet De Politiek?
Tja, en nu is het dus afwachten wat De Politiek met dit alles gaat doen. Laten we hopen dat de mensen die een leven lang hebben bijgedragen aan onze huidige welvaart, niet langer worden afgeknepen.
Mag het wat eerlijker?
De 5 miljard euro voor lastenvermindering uit de hoofdlijnennotitie van het kabinet gaat voor een groot deel naar de werkenden. Dat geld kan best eerlijker worden verdeeld.
Renske